Μια έρευνα σχετικά με τα μυστηριώδη νήματα που κρέμονται στο διάστημα γύρω από την καρδιά του Γαλαξία μας έφερε στο φως έναν εντελώς νέο πληθυσμό τους, ευθυγραμμισμένο κατά μήκος του γαλαξιακού επιπέδου και με κατεύθυνση προς το γαλαξιακό κέντρο. Τα μαγνητισμένα νήματα είναι πιθανότατα τα απομεινάρια μιας εκροής από την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα Τοξότης Α* που αλληλεπιδρά με το περιβάλλον αέριο πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια, λέει ο αστροφυσικός Farhad Yusef-Zadeh του Πανεπιστημίου Northwestern.
Αν και ο Sgr A* είναι αρκετά ήσυχος τώρα, αυτά τα υπολείμματα υποδηλώνουν ότι το κέντρο του γαλαξία μας ήταν ενεργό πρόσφατα – σε κοσμικές χρονικές κλίμακες, δηλαδή. Και η ανακάλυψή τους σημαίνει επίσης ότι το κέντρο του γαλαξία μας, όσο άγριο και μαλλιαρό και αν ήταν, όπως ήδη γνωρίζαμε, κρύβει και άλλα συναρπαστικά μυστικά.
“Ήταν έκπληξη το γεγονός ότι ξαφνικά βρήκαμε έναν νέο πληθυσμό δομών που φαίνεται να δείχνουν προς την κατεύθυνση της μαύρης τρύπας”, λέει ο Yusef-Zadeh.
Τα νήματα που επιπλέουν γύρω από το γαλαξιακό κέντρο δεν είναι ένα νέο εύρημα. Στην πραγματικότητα, ο Yusuf-Zadeh μαζί με δύο συναδέλφους του τις ανακάλυψαν τη δεκαετία του 1980 – περίπου 1.000 μακρόστενες, κάθετες, μαγνητικές δομές μήκους έως και περίπου 150 ετών φωτός, οι οποίες κρέμονται σε εκπληκτικά τακτοποιημένες διατάξεις, σαν χορδές άρπας. Αυτές θα μπορούσαν να είναι το αποτέλεσμα ανέμων που πνέουν από μια ενεργή υπερμεγέθη μαύρη τρύπα, ή αναταράξεων στο διαγαλαξιακό μέσο, που αναδεύονται από την κίνηση των γαλαξιών.
Ο νέος πληθυσμός ανακαλύφθηκε σε δεδομένα που συλλέχθηκαν από το ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT στη Νότια Αφρική. Ο Yusuf-Zadeh και η ομάδα του καθάριζαν τα δεδομένα, αφαιρώντας το φόντο για να γίνουν πιο ορατά τα κάθετα νήματα, όταν προέκυψε κάτι άλλο.
Αυτό το κάτι ήταν ένας νέος πληθυσμός γαλαξιακών “χορδών άρπας”.
Και η ανακάλυψη είναι κάτι εντελώς διαφορετικό σε σύγκριση με τις κάθετες. Οι νέες δομές μοιάζουν περισσότερο με παύλες παρά με γραμμές: κοντές, εκατοντάδες δομές μήκους περίπου 5 έως 10 ετών φωτός, και τοποθετημένες οριζόντια κατά μήκος του γαλαξιακού επιπέδου, αντί για κάθετα όπως τα άλλα νήματα.
Αν και όλες οι δομές είναι μαγνητισμένες, οι κάθετες επιταχύνουν τα σωματίδια σε ταχύτητα κοντά στην ταχύτητα του φωτός, ενώ οι νεοανακαλυφθείσες οριζόντιες φαίνεται να εκπέμπουν θερμική ακτινοβολία.
Είναι επίσης ακτινικά διατεταγμένες μόνο στη μία πλευρά του γαλαξιακού κέντρου, με φορά προς τα πίσω προς το Sgr A*, σε σύγκριση με την παράλληλη διάταξη των κάθετων, που είναι παρατεταγμένες γύρω από το γαλαξιακό κέντρο. Αυτή η ακτινική διάταξη φαίνεται επίσης να συνδέεται με τον προσανατολισμό του Sgr A*. Φαίνεται να δείχνει, όχι μόνο προς τη μαύρη τρύπα, αλλά προς μια ακτινική εκροή που οδηγείται από τους αστροφυσικούς πίδακες που ξεσπούν γύρω από μια μαύρη τρύπα όταν αυτή συσσωρεύει ενεργά υλικό.
Υπάρχουν και άλλες ενδείξεις ότι η Sgr A* πυροδότησε τους πίδακές της στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν, όπως γιγάντιες φυσαλίδες που εκτείνονται σε τεράστιες αποστάσεις πάνω και κάτω από το γαλαξιακό επίπεδο. Οι ακτινικές παύλες, σύμφωνα με τον Yusuf-Zadeh και τους συναδέλφους του, θα μπορούσαν να είναι το αποτέλεσμα της πίεσης εμβολισμού που παράγεται από μια εκροή που οδηγείται από τον πίδακα του Sgr A*. Και η ανάλυση της έκτασης και της θέσης τους υποδηλώνει ότι αυτό έλαβε χώρα πριν από περίπου 6 εκατομμύρια χρόνια.
“Πιστεύουμε ότι πρέπει να προήλθαν από κάποιο είδος εκροής από μια δραστηριότητα που συνέβη πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια”, λέει ο Yusef-Zadeh. “Φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα μιας αλληλεπίδρασης αυτού του υλικού που εκρέει με αντικείμενα κοντά του”.
Δεδομένου ότι νέες δομές φαίνεται να αναδύονται καθώς δημιουργούμε και βελτιώνουμε την τεχνολογία για την ανίχνευσή τους, απέχουμε πολύ από το να γνωρίζουμε την πλήρη ιστορία και δυναμική του κέντρου του Γαλαξία μας.
“Η δουλειά μας δεν ολοκληρώνεται ποτέ”, προσθέτει ο Yusif-Zadeh. “Πρέπει πάντα να κάνουμε νέες παρατηρήσεις και να αμφισβητούμε συνεχώς τις ιδέες μας και να αυστηροποιούμε την ανάλυσή μας”.
